پلیت و پتری دیش | تولید + فروش

تفاوت پلیت و پتری دیش

مقدمه

پتری دیش‌ها لوازم آزمایشگاهی اساسی در میکروبیولوژی و بسیاری از شاخه‌های دیگر علوم زیستی و کشاورزی هستند.  در واقع “تفاوت پلیت و پتری دیش” تفاوت بزرگی نیست. و این دو نام هردو به یک ابزار آزمایشگاهی اشاره دارد. پتری دیش یا پلیت، ظرف‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی کم‌عمق با درب هستند، که به دلیل طراحی خاصشان برای کشت و مشاهده میکروارگانیسم‌ها و سلول‌ها، نقش مهمی در تحقیق و آزمایش‌های علمی ایفا می‌کنند. پتری دیش‌ها به ویژه در بررسی‌های میکروبی، تحقیقات بالینی، و آموزش‌های علمی کاربردهای گسترده‌ای دارند. و از ملزومات هر آزمایشگاهی هستند. در این مقاله، به بررسی ویژگی‌ها، انواع، کاربردها و محدودیت‌های پتری دیش یا همان پلیت خواهیم پرداخت.

تاریخچه و اختراع پتری دیش

پتری دیش توسط باکتری‌شناس آلمانی، جولیوس ریچارد پتری، در اواخر قرن نوزدهم میلادی اختراع شد. او در آزمایشگاه روبرت کخ، میکروبیولوژیست معروف آلمانی، تحقیق و کار می‌کرد. که متوجه شد که استفاده از ظروف استوانه‌ای برای کشت باکتری‌ها مشکلاتی به همراه دارد. به خصوص، در هنگام استفاده از این ظروف برای کشت، تبخیر و چکیدن آب از درب به محیط کشت و مشکلات دیگر، کارایی و بهینه بودن را کاهش می‌داد.

پتری یک ظرف شیشه‌ای کم‌عمق که به راحتی قابل استفاده و مشاهده بود، طراحی و این مشکلات را حل کرد. او این اختراع را در سال ۱۸۸۷ در مقاله‌ای تحت عنوان “Eine kleine Modification des Kochschen Platten Verfahrens” معرفی کرد که به تدریج به عنوان پتری دیش شناخته شد.

ساختار و طراحی پتری دیش

پتری دیش‌ها دارای دو قسمت اصلی هستند: قسمت زیرین (دیسک زیرین) و درب (پوشش). دلیل سادگی و کاربردی بودن پتری دیش‌ها همین ساختار بهینه است:

بخش زیرین: این بخش بزرگتر و مسطح است و محیط کشت را در خود نگه می‌دارد. این ظرف معمولاً دارای لبه‌ای کمی بالا آمده است که از ریختن محیط کشت جلوگیری می‌کند. این لبه بالا آمده به تسهیل کار با پتری دیش و جلوگیری از نشت محیط کشت کمک می‌کند.

درب: درب پتری دیش کمی بزرگتر از قسمت زیرین است. و به طور کامل بر روی آن قرار می‌گیرد. شفافیت درب، مانند قسمت زیرین، امکان مشاهده آسان نمونه‌ها را بدون اینکه نیاز به جابجایی باشد، فراهم می‌آورد. درب به محافظت از محیط کشت کمک می کند. و مانع ورود آلودگی و تبخیر است. عموما از پارافیلم برای مهر و موم کردن پتری دیش­ها یا پلیت‌ها استفاده می‌شود.

انواع پتری دیش

پتری دیش‌ها بر اساس شکل، قابلیت استفاده، نوع ماده، و تعداد محفظه‌ها به انوع مختلف دسته‌بندی می‌شوند:

بر اساس قابلیت استفاده: پتری دیش‌ها در دو نوع؛ قابل استفاده مجدد و یک‌بار مصرف وجود دارند، این موضوع به نوع موادی که از آن ساخته شده‌اند بستگی دارد. پتری دیش‌هایی که قابل استفاده مجدد هستند، دوام بالایی دارند. و می‌توانند مکرراً در برابر استریلیزاسیون خشک/مرطوب مقاومت کنند.

بر اساس نوع ماده: پتری دیش‌ها ممکن است از شیشه، پلی‌استایرن، پلی‌پروپیلن یا استات سلولزی ساخته شوند.

شیشه: غالبا از شیشه بوروسیلیکات استفاده می‌شود که مقاوم به حرارت است. و برای استریلیزاسیون در اتوکلاوها یا حتی در کوره‌های آزمایشگاهی در دمای ۱۲۰-۱۶۰ درجه سانتی‌گراد قابل استفاده است.

پلاستیک: پتری دیش یاپلیت‌ پلاستیکی گزینه‌ای مناسب هستند. اگر مشکل آلودگی متقابل وجود داشته باشد، زیرا یک‌بار مصرف هستند. با این حال، عملکرد انواع پلاستیکی در دمای پایین ضعیف است.

پلی‌استایرن: پتری دیش‌های پلی‌استایرن یک‌بار مصرف و ارزان هستند. و در محیط‌های صنعتی و بالینی برای تست‌های میکروبیولوژیکی روتین عملکرد گسترده ای دارند.

پلی‌پروپیلن: پتری دیش‌های پلی‌پروپیلن وزن کمی دارند، مقاوم به حرارت و شیمیایی و بادوام‌تر از پتری دیش‌های شیشه‌ای هستند.

استات سلولزی: این نوع پتری دیش در مواردی که نیاز به اکسیژن و دی‌اکسید کربن زیادی وجود دارد، استفاده می شود. و امکان نفوذپذیری گاز بیشتری را فراهم می‌کند.

نیتریل: پتری دیش های نیتریل برای کاربردهای دمای پایین با محدوده دمایی -۳۰ تا ۲۷۵ درجه فارنهایت مناسب هستند.

بر اساس تعداد محفظه: محفظه‌ها در پتری دیش‌ها امکان آماده‌سازی محیط کشت‌های متعدد در یک پلیت را برای محقق ایجاد می کنند. تعداد محفظه‌ها میتواند از ۲ تا ۴ باشد.

کاربردهای پتری دیش

پتری دیش‌ها کاربردهای گسترده‌ و بسیاری دارند که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:

کشت و بررسی میکروارگانیسم‌ها

یکی از مهمترین­ کاربرد پتری دیش‌ها در زیست‌شناسی، کشت و بررسی میکروارگانیسم‌ها مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و مخمرها است. محققان با استفاده از پتری دیش‌ها می‌توانند محیط‌های کشت مختلف (مانند آگار، محیط‌های غذایی، و محیط‌های اختصاصی) را آماده کرده. و رشد و تعامل میکروارگانیسم‌ها را تحت شرایط مختلف بررسی و مطالعه کنند. این داده ها می‌تواند برای شناسایی و تحلیل رفتار میکروارگانیسم‌ها و تعیین ویژگی‌های آن‌ها مفید باشد نکات مهمی را به محققان نشان دهد.

آزمایش‌های حساسیت آنتی‌بیوتیکی

پتری دیش‌ها برای آزمایش‌های حساسیت آنتی‌بیوتیکی به کار می روند. در این آزمایش‌ها، باکتری‌ها بر روی محیط کشت در پتری دیش‌ها رشد داده می‌شوند. و سپس دیسک‌های حاوی آنتی‌بیوتیک‌ها در محیط قرار داده می‌شوند. با بررسی نواحی هاله‌ای اطراف دیسک‌ها، محققان می‌توانند به حساسیت یا مقاومت باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های مختلف پی ببرند و اطلاعات مفیدی کسب کنند.

بررسی رشد سلول‌های حیوانی و گیاهی

پتری دیش‌ها به طور گسترده‌ای برای کشت و بررسی رشد سلول‌های حیوانی و گیاهی به کار می روند. برای کشت سلول‌های حیوانی، محیط‌های کشت اختصاصی آماده شده و سلول‌ها در پتری دیش‌ها رشد داده می‌شوند. این روش به محققان این امکان را می‌دهد که به مطالعه رشد، تکثیر و رفتار سلول‌ها بپردازند. همچنین، در کشت بافت‌های گیاهی، پتری دیش‌ها برای بررسی مراحل مختلف رشد و توسعه سلول‌های گیاهی به کار می‌روند.

آزمایش‌های ژنتیکی و تعیین جهش‌ها

در آزمایشگاه‌های زیست‌شناسی، پتری دیش‌ها برای آزمایش‌های ژنتیکی و تعیین جهش‌های ژنی استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، محققان می‌توانند با کشت میکروارگانیسم‌های تغییر یافته و بررسی ویژگی‌های جدید آنها، به تحلیل اثرات جهش‌های ژنی و تغییرات ژنتیکی بپردازند.

آزمایش‌های واکنش‌های بیوشیمیایی

پتری دیش‌ها برای انجام آزمایش‌های بیوشیمیایی، مانند بررسی فعالیت‌های آنزیمی، شناسایی محصولات فرعی و بررسی تعاملات و واکنش ها بین مواد شیمیایی مختلف، استفاده می‌شوند. این آزمایش‌ها به محققان این امکان را می‌دهند که واکنش‌های بیوشیمیایی را در شرایط کنترل شده و مشاهده کرده و موارد مدنظر خود را بررسی کنند.

مطالعه تعاملات بین میکروارگانیسم‌ها

پتری دیش‌ها برای مطالعه تعاملات بین میکروارگانیسم‌ها مانند همزیستی، رقابت و آنتاگونیسم‌ها استفاده می شوند. با استفاده از پتری دیش‌ها، محققان می‌توانند تأثیرات متقابل و روابط بین انواع مختلف میکروارگانیسم‌ها را تحلیل و مطالعه کنند.

آزمایش‌های محیطی و تأثیرات زیست‌محیطی

پتری دیش‌ها برای بررسی تأثیرات زیست‌محیطی مختلف بر میکروارگانیسم‌ها و سلول‌ها، مانند تأثیرات دما، pH و نور، به کار می روند. این آزمایش‌ها به محققان این امکان را می‌دهند که به بررسی پاسخ‌های زیستی به تغییرات محیطی پرداخته و نتایج را تحلیل و بررسی کنند.

جوانه‌زنی بذرها

پتری دیش‌ها به طور گسترده‌ای برای بررسی جوانه‌زنی بذرها استفاده می‌شوند. و از ابزارهای مهم در کشاورزی هستند. برای این منظور، بذرها بر روی محیط‌های کشت (مانند آگار یا محیط‌های مخصوص بذر) قرار می‌گیرند. تا رشد و جوانه‌زنی آنها تحت شرایط کنترل شده و مدنظر محقق مشاهده شود. این روش به محققان این امکان را می‌دهد که تأثیر شرایط مختلف (رطوبت، دما، نور) را بر جوانه‌زنی بذرها ارزیابی و مطالعه کنند.

اندازه‌گیری تراکم کشت

برخی پتری دیش‌ها در ساختار خود شبکه‌های چاپ شده در کف دارند که به شمارش و تعیین تراکم کلنی‌ها کمک می‌کند.

ذخیره‌سازی نمونه‌ها

پتری دیش‌ها برای ذخیره‌سازی نمونه‌های مایع، دانه‌ای یا اشیاء کوچک مانند حشرات و بذرها بسیار مورد استفاده هستند.

آزمایش‌های تبخیر و خشک کردن

پتری دیش‌ها برای تبخیر و خشک کردن نمونه ها و محلول‌های شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش برای جدا کردن و بررسی ترکیبات مختلف در محلول‌های شیمیایی بسیار به کار می رود.

ساخت صفحات آگار

برای تهیه صفحات آگار، آگار با آب مقطر مخلوط شده، استریل شده و سپس به پتری دیش‌ها منتقل می‌شود. تا پس از سرد شدن و جامد شدن، برای کشت میکروب‌ها استفاده شود.

چرا پتری دیش‌ها در زمان انکوباسیون به صورت وارونه قرار داده می‌شوند؟

جلوگیری از تقطیر آب

در طول انکوباسیون، آب از محیط کشت تبخیر می شود. اگر پتری دیش‌ها را در موقعیت عادی (به صورت معمولی) قرار دهیم، آب تبخیر شده از محیط کشت به لبه‌های درب چکه می‌کند و باعث می‌شود که قطرات آب بر روی محیط کشت بچکد. این قطرات ممکن است باعث اختلاط کلنی‌ها و رشد نامنظم میکروارگانیسم‌ها شوند و تعیین تعداد میکروبی را مختل کنند و به طور کلی آزمایش را نامعتبر کنند.

کاهش نرخ تبخیر و جلوگیری از خشکی محیط

با وارونه قرار دادن پتری دیش‌ها، تبخیر آب از محیط کشت کاهش می‌یابد و از خشکی محیط جلوگیری می‌شود. این کار یک محیط مناسب و مرطوب برای رشد صحیح میکروارگانیسم‌ها را به وجود می­آورد.

کاهش احتمال آلودگی

آلودگی‌ها و ذرات معلق در هوا بیشتر در روی درب تجمع می ­یابند. با قرار دادن پتری دیش‌ها به صورت وارونه، احتمال تماس آلودگی‌ها با محیط کشت کاهش می‌یابد. و خطر آلودگی به حداقل می‌رسد و نتایج آزمایش دقیق­تر میشود.

آسانی در جابه‌جایی

پتری دیش‌های وارونه به طور کلی حمل و نقل و جابه‌جایی آنها آسان‌تر است. چونکه خطر چکه کردن و تماس غیرعمدی با سطح محیط کشت کم می شود.

نحوه استفاده از پتری دیش در آزمایشگاه

استریلیزاسیون قبل از استفاده

پیش از استفاده از پتری دیش، آن را استریل کنید تا از هر گونه آلودگی جلوگیری شود. این کار را می‌توانید با استفاده از اتوکلاو یا مواد شیمیایی استریل‌کننده انجام دهید. پلیت

استفاده از پتری دیش

محیط کشت یا نمونه مورد نظر را درون پتری دیش استریل شده بریزید.

درب پتری دیش را بلافاصله ببندید تا از آلودگی جلوگیری شود.

پتری دیش را در محیط آسپتیک (بدون آلودگی) استفاده کنید تا نتایج دقیق‌تری به دست آید آزمایش شما درست باشد.

نگهداری پتری دیش

پتری دیش را به صورت وارونه (درب پایین) در یخچال یا هر مکان نگهداری دیگری ذخیره کنید. این کار کمک می‌کند تا تراکم بخار آب از محیط رشد جلوگیری شود و آلودگی‌ها کاهش یابد.

پس از استفاده از پتری دیش، آن را با استفاده از محلول بلیچ (سفیدکننده) تمیز کنید تا از هر گونه میکروب باقی‌مانده پاک شود.

محدودیت‌های پتری دیش

پتری دیش‌ها با وجود مزایای زیادی که دارند، محدودیت‌هایی نیز دارند:

نیاز به کاربران ماهر

استفاده از پتری دیش‌ها نیاز به دقت و مهارت خاصی دارد. عدم رعایت اصول بهداشتی و استریل، می‌تواند منجر به آلودگی و نتایج نادرست آزمایش شود.

مواد سازنده

مواد استفاده شده برای ساخت پتری دیش‌ها، مانند پلاستیک و شیشه، ممکن است با برخی از سلول‌ها سازگاری نداشته باشند. و بر نتایج آزمایش‌ها تأثیر بگذارند و محققان را دچار اشتباه کنند.

عدم تقلید از شرایط فیزیولوژیکی

پتری دیش‌ها نمی‌توانند شرایط فیزیولوژیکی کاملا دقیق مشابه محیط طبیعی رشد میکروب‌ها یا سلول‌ها را شبیه‌سازی کنند.

نکات احتیاطی در استفاده از پتری دیش

برای استفاده صحیح از پتری دیش‌ها، رعایت نکات احتیاطی زیر ضروری است:

استریلیزاسیون یا دور انداختن

پتری دیش‌ها باید قبل و بعد از استفاده استریل یا مطابق دستورالعمل دور انداخته شوند. پلیت

استفاده از دستکش

دستکش‌های مناسب باید هنگام استفاده از پتری دیش‌ها پوشیده شوند تا از آلودگی جلوگیری شود و بر نتایج آزمایش تاثیر نگذارد.

انجام آزمایش‌ها در محیط استریل

آزمایش‌ها باید در محیط کاملا استریل انجام شوند تا از هرگونه آلودگی جلوگیری شود.

نمونه‌های پتری دیش

پتری دیش MS-0350Z (PHC Europe B.V./ PHCbi):

این پتری دیش‌ها با استفاده از پلیمرهای فوق‌آب‌گریز پیش‌پوشش دهی میشوند که به تشکیل سپیروئیدها کمک می‌کنند.

شفافیت نوری بالا در این پتری دیش‌ها به تصویربرداری با میدان روشن و میکروسکوپی کانوکال کمک می‌کند.

پتری دیش CELL-D سری (Haier Biomedical):

این پتری دیش‌های از جنس پلی‌استایرن برای تمام انواع کشت‌ها قابل استفاده هستند.

این صفحات دارای سطح شفاف و مسطحی هستند که امکان مشاهده بدون اعوجاج زیر میکروسکوپ را فراهم می‌آورند.

پتری دیش Sterilin™ (Thermo Scientific):

اندازه‌های این پتری دیش‌ها از ۳۰ تا ۱۴۰ میلی‌متر متغیر است و به طور ویژه برای استفاده با محیط‌های مایع طراحی شده‌اند.

این پتری دیش‌ها برای تحقیقات بالینی و ترجمه‌ای مناسب هستند و به صرفه‌جویی در فضای انکوباتور کمک می‌کنند. پلیت

پتری دیش با شبکه شمارش D210-17 (Simport):

این پتری دیش‌از  پلی‌استایرن ساخته شده و با شبکه‌ای ۱۰X10 میلی‌متر و با مربع‌های شماره‌دار و حروف‌دار ارائه می‌شوند که به شمارش و مکان‌یابی کلنی‌ها کمک می‌کند.

دو مدل مختلف وجود دارد: یکی با کف مسطح و دیگری با کف برآمده (کوژ).

سخن پایانی

پتری دیش‌ها از انواع تجهیزات آزمایشگاهی حیاتی در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی و زیست‌شناسی هستند. که با ویژگی‌های خاص خود، امکان کشت، مشاهده، و تحلیل میکروارگانیسم‌ها و سلول‌ها را فراهم می‌آورند. “تفاوت پلیت و پتری دیش” صرفا تفاوت در نام است. و هر دوی این نام ها به یک ابزار آزمایشگاهی اشاره دارد. با وجود کاربردهای گسترده و مزایای بسیار، پلیت یا پتری دیش محدودیت‌هایی هم دارند. که باید با دقت و رعایت اصول بهداشتی و علمی به کار برده شوند. با توجه به انواع مختلف پتری دیش‌ها و نیازهای خاص هر تحقیق، انتخاب صحیح و استفاده بهینه از این لوازم پرکاربرد آزمایش به موفقیت تحقیقات علمی و بهبود نتایج آزمایش‌ها کمک می‌کند.